-
1 уымæй
-
2 уæлдай
1. прил.(мн. уæлдæйттæ)1) лишний; излишний2) особенный, особый2. сущ.(мн. уæлдæйттæ)избыток, излишек, остаток3. нареч.1) как, подобно2) особо; сугубо; особенно4. послел.1) кроме, помимоуымæй уæлдай – кроме того; вдобавок
уымæй уæлдай æз никæй федтон – кроме него, я никого не видел
уымæй уæлдай ма – больше того; помимо того
Немыцаг студенты ирон æвзагыл ахуыр кæнынæй уæлдай ма ме ’мкусджытимæ дарддæр арæзтам ирон æвзаджы грамматикæ. – Помимо преподавания немецким студентам осетинского языка, мы со своими коллегами продолжали создавать грамматику осетинского языка. ( «Мах дуг», 2008, №3)
2) свыше -
3 больше того
-
4 помимо
предлог с род. п. (уый) æддейæ, уæлдайпомимо того... – уый æддейæ ма, уымæй уæлдай ма…
-
5 интимон
в разн. знач. интимныйУымæй уæлдай, интимон лирикæ æргом кæны иууыл æмбæхстдæр æнкъарæнтæ, иууыл уаздæр бæллицтæ, æмæ уыдон æвдисынæн хъæуы фидар дæсныйад – уым бæлвырдæй разыны поэты хъару – Помимо этого, интимная лирика обнажает самые потаенные чувства, самые высокие мечты, а для этого нужно подлинное мастерство (Джыккайты Ш., Поэзийы адæмон æууæлтæ)
интимон дзыманды – интимный разговор
-
6 вдобавок
нареч. уымæй уæлдай, уыимæ ма, уæлæмхасæнæн -
7 кроме того
-
8 мало того, что...
уый (йын) æгъгъæд нæу...; -
9 кроме
кроме него, я никого не видел – уымæй йеддæмæ (уæлдай) æз никæй федтон
кроме меня в комнате было еще двое – мæнæй йеддæмæ ма хæдзары уыдысты дыууæйæ
-
10 динон
Ногбоны ма уыдонæй уæлдай кодтой ноджы дзæвгар æндæр уæливыхтæ дæр, фæлæ уыдон цал хъуамæ уыдаиккой, кæнæ сын цахæм динон нысан уыдис, уый зæрæдтæй рæстмæ ничиуал хъуыды кæны, зонадон литературæйы дæр ницы ис уыдон тыххæй, уымæ гæсгæ уыдон фæдыл дзурын зын у. – Помимо них (пирогов) на Новый год делали еще много разных пирогов с начинкой из сыра, но сколько именно их должно было быть и какое у них религиозное назначение, этого из стариков уже никто точно не помнит, да и в научной литературе по этому поводу ничего нет, поэтому говорить об этом трудно. (Цыбырты Л., Ирон адæмон бæрæгбонтæ)
См. также в других словарях:
ХЕТÆДЖЫ УАСТЫРДЖИЙЫ КУВÆНДОН — см. Священная роща Хетага – Хуыцау, табу Дын уæд! – Хуыцау, хистæрæй, кæстæрæй, сылгоймагæй, нæлгоймагæй Дыл нæхи фæдзæхсæм æмæ нын ахъазгæнæг у. – Хуыцау, зæххыл цыдæриддæр цæуы – цинæй дæр, зианæй дæр – иууылдæр Дæуæй аразгæ сты, æмæ Дæм фылдæр … Словарь по этнографии и мифологии осетин
САТАНА — Уæларвон Уастырджи æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæйы (Сасанайы) чызг. Райгуырд зæппадзы Уырызмæг æмæ Хæмыцы мард мадæй. Уастырджийы зæрдæмæ Дзерассæ афтæ тынг цыд, æмæ удæгасæй йæ къухы куы нæ бафтыд, уæд æм мардæй зæппадзмæ бацыд. «Нымæтын ехсæй… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АЗЫРТЫ ГУЫМИР — Азыртæ тыхджын æмæ фыдмыггаг уыдысты. Тых хастой алкæмæн, æмæ сæм ничи уæндыд. Уымæй уæлдай ма сæм уыд гуымир дæр. Уымæн йæ цæстытæ уыдысты цады йæстæ, йæ цæнгтæ – стыр хъæдтæ, дзых – авд ивазны бæрцæн, дæндæгтæ дуæрттæ, зæнгтæ – цъынаты стæвдæн … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ХÆНДЫХЪДЗУ — Нартæ æмæ Бæртæлæджы иумæйаг знаг. Хæндыхъдзу Бæртæлæгимæ хæцы, йæхицæн дзы хъалондар кæны, йæ зæххытæ йын исы, йæ адæмы йын цæгъды. Бæртæлæг йæхи Нарты уазæг бакодта, æххуыс сæ агуры. Разыйы дзуапп ын радтой, сæхи æрцæттæ кодтой. Æмæ æрмæст… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ЗЫНДОН — Мæрдты бæстæйы иу хай, фыдгæнджытæ кæдæм бахауынц, уый. Уым сæ тæригъæдтæ фыдтухитæй фидынц. Чи дзы йæ къахæй ауыгъд у, чи – йæ цонгæй, чи – йе взагæй, чи та йæ хурхæй, сæ быны дойнаг дуртæ цырынæй судзынц. Уæлæуыл цы бирæ æвзæрдзинæдтæ фæкодтой … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ХОРЫБОН — см. ХОРЫБОН – перевод Хорыбон у уалдзыгон куыстыты райдайæн бæрæгбон (кæс Хоры бон). Стыр ахадындзинад ын уыди ирон адæмы фыдæлты царды. Бæрæгбонæн уыди цалдæр номы: «Зæхмæ бавналæн бон», «Нæмыгхæссæн бон», «Хоры Уациллайы куывд». Бæрæгбон вæййы … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ДОНЫ ЧЫЗДЖЫТÆ — Ирон адæмон сфæлдыстады Донбеттыры чызджытæ æмæ Доны чызджытæ арæх иу кæнынц, сæ митæ, сæ хæстæ цыма иу сты, фæлæ Доны чызджытæ уый бæрц сты, æмæ сын банымайæн дæр нæй. Стæй сын кадæггæнæг сæ нымæцы кой кæнгæ дæр нæ кæны. Доны чызджытæ сты Доны… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ДЫГУРЫ УАСТЫРДЖИ — см. ДЫГУРЫ УАСТЫРДЖИ – перевод Алы аз дæр тъæнджы мæйы фынддæсæмы Дыгургомы æмæ Дыгуры хъæуты цæрджытæ бæрæг кодтой Дыгуры Уастырджийы бон. Бæрæгбон ныр дæр бирæ адæм кæнынц. Бæрæгбон иу ахаста къуыри. Кувæндоны иу скодтой иумæйаг куывд, фæлæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
КАСУТЫ БÆРÆГБОН — см. КАСУТЫ БÆРÆГБОН – перевод Куадзæнæй дыууæ къуырийы фæстæ вæййы Касуты бон, хонынц ма йæ Донмæцæуæн бон дæр (кæс Касутæ, КАСУТÆ). Бæрæгбон хъæубæстæ арæзтой иумæ, хъæугуывд иу скодтой. Изæрмæ иу фæбадтысты, фæкуывтой, фæзарыдысты, фæкафыдысты … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Тхостаты дзуар — см. Тхостаты дзуар – перевод I – бардуаг, дзуар, куывтой йæм Цъамады (Уæлладжыры ком). Куыд дзырдтой, афтæмæй Тхостаты дзуар хъæубæстæ хъахъхъæны зæххон знæгтæй – фыдлæгтæ æмæ бирæгътæй. Тæссаг рæстæг иу дзуармæ куы фæдзырдтой: «Тыхост, де’ ххуыс … Словарь по этнографии и мифологии осетин
НЫХАСМÆ ÆФТАУЫН — Цы æмбæлд, цы фехъуыстæуыд, уымæй уæлдай ма исты зæгъын. – Хуыцау дæ дзæбæхæй фæрсæд, дæ нывонд фон, – йæхи амæгуырхуыз кодта Рано æмæ ма йæ ныхасмæ бафтыдта: – фæндаггон æххормаг кæнын дæр зоны... (Хъодалаты Г. Хуыцауы «минæвар».) … Фразеологический словарь иронского диалекта
